Deputatdan SENSASİON YAZI: "Xocalı soyqırımında adı keçənlər..."
26 Fevral 2024, 13:52
26 Fevral
2024
13:52
232
Xocalı soyqırımından düz 32 il ötür. Məhz soyqırımından! Hər yerdə belə ifadə etmək lazımdır. Çünki beynəlxalq hüququn yanlış şərh verənləri, qlobal fikir mərkəzlərində əyləşən ikili-üçlu standartlılar, saxta "erməni soyqırımı”na dörd əllə dəstək verib kos-koca faktı – Xocalı boyda soyqırımı görməzdən gələnlər gələcəkdə (mütləq!) veriləcək sanksiyaları, yaradılacaq tribunalları əngəlləmək üçün günü bu gündən fəaliyyətdədirlər, öz aləmlərində hüquq manevri edirlər ki, hadisə maksimum yüngül (yumşaq) anlayışlar üzərindən tövsif olunsun. Üstəlik, məlum səbəbdən - "Soyqırım” adı cinayət təqibində, sanksiya qiymətləndirməsində ən ağır pillə, ən kuliminasion həddir.
Xocalı soyqırımı siyasi qiymətini çoxdan almış bir hadisədir. Fəqət hüquq dilemması bu günə qədər davam edir, öz çarəsini, yöntəmini axtarır. Yenə də... bəzi beynəlxalq güclərin və təşkilatların sərgilədiyi qeyri-obyektiv münasibət səbəbindən!
Əvvəla, beynəlxalq cinayətlər: soyqırım cinayətləri, insanlıq əleyhinə cinayətlər, müharibə cinayətləri öncə ərazi yurisdiksiyası üzrə təqib edilir. Yəni hadisənin törədildiyi yerin hüquq-mühafizə orqanları çinayət işi açır, istintaq aparır və iş qiyabi xarakter aldıqda cinayətkarlar beynəlxalq axtarışa verilir. Xocalıda törədilən soyqırım cinayəti ilə bağlı problem ondan ibarətdir ki, canilər hal-hazırda Azərbaycan Respublikasının yurisdiksiyasından kənardadırlar. Bu fakt isə artıq milli qanunvericiliyin daha qlobal zonaya - beynəlxalq qanunvericiliyə transferini zəruri edir.
İkincisi, məlum kontekstdə ən kuryoz məqamlardan biri "İNTERPOL”un sırf bu hadisənin törədicilərinə münasibətdə səssiz, fəaliyyətsiz qalmasıdır. Belə ki, Xocalı soyqırımında adı keçənlərin, Azərbaycan Respublikası Hərbi Prokurorluğu tərəfindən ittiham olunan və Beynəlxalq axtarışa verilən cinayətkarların xarici tranzit ötürümündə, yəni bu dövlətdən o birinə adlamasında heç bir problem yoxdur.
Üçüncüsü, beynəlxalq təcavüzləri təqib etmək üçün 1998-ci ildə, Romada Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi təsis olunub. Sadəcə kuryoz ondan ibarətdir ki, həmin məhkəmənin yurisdiksiyası yalnız 1 iyul 2002-ci ildən etibarən törədilən cinayətlərə şamil edilir. Xocalı soyqırımının hüquqi tanıtımı məsələsində beynəlxalq qüvvələrin masa üzərinə qoyduğu əsas arqument də məhz budur.
Dördüncüsü, beynəlxalq cinayətlərin təqibi üçün həmçinin "Ad Hoc” tribunalları, yəni xüsusi halı nəzərdə tutan tribunallar mövcuddur. Belə tribunallar realda Syerra Lione, Livan üçün tətbiq edilib, əsasını da müvafiq dövlətlə BMT arasında bağlanan müqavilə təşkil edir və "Ad Hoc” mexanizminin məxsusi tərəflərindən biri də odur ki, hadisələrin obyektiv - hüquqi təftişi üçün prosesə milli hakimlərlə yanaşı əcnəbi hakimlər də cəlb edilir.
Digər təcrübə Kambocada mövcuddur. Burada – məhkəmələrdə xüsusi - fövqəladə palatalar yaradılıb. Əsas vəzifə və təyinat isə soyqırım cinayətləri də daxil bütün beynəlxalq cinayətlər üzrə adı keçən canilərin hüquqa təslim edilməsidir. Üstəlik, Kamboca mövzusunda diqqət çəkən daha bir məqam var: məlum məhkəmə - palatalar Kambocada törədilən hərbi cinayətlərdən düz 25 il sonra təsis olunub. Çünki beynəlxalq cinayətlərə münasibətdə zaman faktoru tətbiq edilmir. Müddət sərbəstdir. Məlum xüsusda başqa bir misal çəkim: 1947-ci ildə haqqında Fransa məhkəməsinin qiyabi hökm çıxardığı və hərbi cinayətlərdə ittiham olunan Luis Jörpak yalnız 1983-cü ildə Boliviyadan Fransaya ekstradisiya olunaraq ədalət mühakiməsinə təslim edilib.
Beşincisi, ən çox mübahisə predmeti olan mövzulardan biri də odur ki, Azərbaycan tərəfi Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin Nizamnaməsini – statutunu niyə ratifikasiya eləmir və ya bu icraat reallaşmadan Xocalı ilə bağlı qlobal-hüquq müzakirəsi açmağa dəyərmi? Bax burada əsas səbəb siyasidir. Niyə? Çünki demək olar, bütün mövcud beynəlxalq təsisatların, ələlxüsus da məhkəmələrin ixtiyari hadisə fonunda vəziyyətdən sui-istifadə halına daha çox rast gəlinir, nəinki problemin həll edilmə istiqamətindəki çabalara. Daha loru dildə desək, cinayət təqibi kontekstində məlum qurum – Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi iddiaçı dövlətin özünü belə nəzarətə götürmə hüququna, imkanına malikdir və onun ədalətli olacağına, əsl günahkarı qoyub kənarda müqəssir axtarmayacağına da kimsənin zəmanəti yoxdur. Elə bu səbəbdəndir ki, Çin və Hindistan kimi böyük dövlətlər məhkəmənin fəaliyyətində iştirak etmirlər. Amerika və Rusiya kimi dövlətlər isə imzalarını sonradan "Roma Statutu”ndan geri çəkiblər: öz vətəndaşları Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin təqibinə tuş gəlməsin deyə.
Bir məsələni də xüsusi vurğulayım ki, Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin Nizamnaməsi ratifikasiya edilmədən də konkret cinayət üzrə yurisdiksiya tanına bilər və buna BCM-nin Nizamnməsi tam imkan verir.
Əlqərəz, Xocalı soyqırımına münasibətdə hüquqi qiymətin verilmə şansı hər dövr üçün öz aktuallığını qoruyub saxlayır.
Tanrıdan müqəddəs şəhidlərimizə rəhmət diləyirəm...
Elşən Musayev,
Milli Məclisin deputatı
Xəbər lenti
-
15:18Deputat ABŞ-ı və Avropanı ağ yuyub qara sərdi: “Sizin qarnınızın ağrısı başqadır!”
-
11:19Naxçıvanda “QHT-lərin IV İnkişaf və Mübadilə Proqramı” keçiriləcək
-
10:56Azərbaycanın Qlobal İqlim Dəyişikliklərinə verdiyi töhfələr (3-cü yazı)
-
16:42Qan donorluğu və irsi qan xəstəliyi ilə bağlı maarifləndirici tədbir təşkil olunub
-
10:24ASAN könüllülərinin “Qarabağ” mədəniyyət sərgisi baş tutub
-
18:04Xankəndidə ilk körpə dünyaya gəlib
-
17:59Azərbaycanla Ermənistan arasında ilk sərhəd dirəyi quraşdırılıb - FOTO
-
17:37Kibercinayətkarlığa qarşı mübarizədə ictimai maarifləndirmə məsələləri müzakirə edilib
-
12:45Qazaxın işğaldan azad edilən kəndlərindən görüntülər - Erməni postları sökülür
-
12:42Prezident Rusiyada səfərdədir (FOTO)
-
12:39"Bilim Bakı"nın şagirdləri növbəti uğura imza atıblar
-
18:12Oxuduğu məktəbdə adı əbədiləşən şəhidin atası: “Sanki atasını qarşılayır” - VİDEO
-
13:00Aygün Əliyeva “Mir Şahinin vaxtı”nda: "Bizə yalnız effektiv nəticələr lazımdır"
-
11:37Deputat Ramil Həsən Ucarda seçicilərlə görüşdü
-
13:11Oslo Bəyannaməsi insan inkişafının təmin olunmasında yeni çağırışları ortaya qoyur ŞƏRH
-
16:52“Əli Kərimli “siyasi poçtalyon” funksiyasını üzərinə götürərək mitinqi anons edir” - DEPUTAT SƏRT DANIŞDI
-
12:55“InvestAZ”dan dünya maliyyə bazarları ilə bağlı həftəlik analiz
-
10:27Şəhid və yaralıların olması barədə saxta xəbər yayanlar tutulub –DTX və MEDİA-dan BİRGƏ AÇIQLAMA
-
10:11“Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili” çərçivəsində növbəti ağacəkmə aksiyası keçirilib
-
10:47Prezidentin o israrının ilginc səbəbi - görüş niyə təxirə salınmadı?
-
11:35Ermənisayağı “iqtisadi sıçrayış”
-
13:23ABŞ-Aİ-Ermənistan görüşü xüsusi məqsədlərə hesablanıb - Deputat
-
15:07Aİ, ABŞ və Ermənistanın təhlükəligörüşü - İrəvan üçün tələ...
-
10:37Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı Ramil Həsənin 1 illik HESABATI
-
17:20Dayanıqlı inkişafa töhfə verən ali təhsil ocağı
-
09:25Hikmət Hacıyev NATO-nun sabiq Baş katibi Rasmussenlə bağlı paylaşım edib
-
09:18"MİNGƏÇEVİR DÖVLƏT UNİVERSİTETİ MODERNLƏŞDİRMƏ YOLUNDA" KİTABI HAQQINDA XOŞ TƏSÜRATLAR
-
12:584 fəsil dəniz mövsümü olan şimal adası
-
15:20“Əlbət ki, məlum terror öncədən planlaşdırılıb...” – Elşən Musayev
-
17:04Beynəlxalq Daun Sindromu Günü ilə bağlı tədbir keçirilib
-
14:16Ramil Həsənin təşəbbüsü ilə növbəti dəfə “Novruz” yardım aksiyasına start verildi
-
13:132024-cü il üzrə böyük, orta və kiçik qrant müsabiqələrinin nəticələri
-
12:56“InvestAZ”dan dünya maliyyə bazarları ilə bağlı həftəlik analiz
-
10:46QHT-lərin maliyyə tələbi Agentliyin illik qrant büdcəsindən 4 dəfə çoxdur - MÜSAHİBƏ
-
16:17“YAŞAT” Fondu tərəfindən dəstək tədbirləri davam edir
-
10:59“Füzuli Könüllüləri” qrupuna qəbula start verilib
-
11:46Ermənistan Rusiya sərhədçilərini rəsmən qovur - Kremlin cəzası... SENSASİON DETALLAR
-
15:11İKT sahəsində qadın olmaq - FOTO/VİDEO
-
14:33Fransa “ilhaq”a “Zvartnos”dan başladı
-
13:52Risk etməyin, 50-50 içmisinizsə, *5050-yə zəng edin!
26 Aprel 2024
25 Aprel 2024
24 Aprel 2024
23 Aprel 2024
22 Aprel 2024
19 Aprel 2024
18 Aprel 2024
16 Aprel 2024
09 Aprel 2024
07 Aprel 2024
06 Aprel 2024
03 Aprel 2024
30 Mart 2024
29 Mart 2024
28 Mart 2024
26 Mart 2024
25 Mart 2024
23 Mart 2024
19 Mart 2024
18 Mart 2024
15 Mart 2024
14 Mart 2024
13 Mart 2024
Digər xəbərlər
-
SİYASƏT
Deputat ABŞ-ı və Avropanı ağ yuyub qara sərdi: “Sizin qarnınızın ağrısı başqadır!”
-
SİYASƏT
Naxçıvanda “QHT-lərin IV İnkişaf və Mübadilə Proqramı” keçiriləcək
-
SİYASƏT
Azərbaycanın Qlobal İqlim Dəyişikliklərinə verdiyi töhfələr (3-cü yazı)
-
SİYASƏT
Qan donorluğu və irsi qan xəstəliyi ilə bağlı maarifləndirici tədbir təşkil olunub
-
SİYASƏT
ASAN könüllülərinin “Qarabağ” mədəniyyət sərgisi baş tutub
-
SİYASƏT
Xankəndidə ilk körpə dünyaya gəlib
-
SİYASƏT
Azərbaycanla Ermənistan arasında ilk sərhəd dirəyi quraşdırılıb - FOTO
-
SİYASƏT
Kibercinayətkarlığa qarşı mübarizədə ictimai maarifləndirmə məsələləri müzakirə edilib
-
MANŞET, SİYASƏT
Prezident Rusiyada səfərdədir (FOTO)