KONFUTS ATASINA QARŞI…

02 Avqust 2022, 13:40
02 Avqust
2022
13:40
922
İnsanlar məni başa düşməyəndə məyus olmuram, mən insanları başa düşməyəndə məyus oluram! (Konfutsi)
Bu günlərdə çinlilər və Konfutsi haqqında bir yazı oxudum. İronik tərzdə də olsa, Konfutsi və Konfutsiçiliyin mahiyyəti dürüst göstərilirdi. Lakin Konfutsi ilə bağlı əsl ironiyanın nədən ibarət olduğunu bilməyimiz heç də pis olmazdı.
Deməli, Konfutsi və yaxud, Kun-tszı (hərfən: Kun müəllim) eramızdan əvvəl 551-ci ildə dünyaya gəlib. Onu Çin tərəflərdə «ləyaqətli həyatın normativ proqramı»nı insanlığa bəxş etmiş adam adlandırırlar. İnsafən, Konfutsi bu yöndə az iş də görməyib. Məsələn, Avropa mədəni ənənəsindəki əxlaq və ədəbin qızıl qaydasını – özünə rəva bilmədiyini başqasına da rəva görmə – məhz Konfutsi formalaşdırıb. Bu prinsip bütün müqəddəs kitablarda öz layiqli yerini tutub.
Çin xalqının mənəvi atası sayılan Konfutsinin təlimi «Mülahizələr və söhbətlər» adlı kiçik bir kitabçada toplanıb. Onun bütün təlimi ritualın etikası kimi də qəbul olunur. «İnsansevərlik – hər zaman ritualın tələblərinə uyğun hərəkət etməkdir» - Konfutsi belə deyir. Onun çağdaş nöqteyi-nəzərdən son dərəcə ziddiyyətli müddəaları atalar və oğullar məsələsində birmənalı olaraq ataların tərəfini tutur. O deyirdi ki, insanlardakı dəyişiklik həvəsi və şövqü əcdad kultuna xələl gətirməməlidir. Konfutsi ritualının normalarına görə, atanın evdə qoyduğu qayda-qanunu uşaqlar onun ölümündən yalnız üç il keçəndən sonra dəyişdirə bilərdilər. O belə hesab edirdi ki, insan daim ideal keçmişin səviyyəsinə yüksəlmək istiqamətində mənəvi, əxlaqi səylər göstərməlidir: «İnsanpərvərliyin əsasını ata-anaya ehtiram, böyük qardaşlara hörmət təşkil edir». Ata övlad üçün son əxlaqi və mənəvi instansiyadır.
Konfutsinin təliminə uyğun olaraq: «Hökmdar -hökmdar, əyan- əyan, ata-ata, oğul da - oğul olmalıdır», yəni hər kəs öz yerini bilməli, cızığından çıxmamalı, mərifətli-qanacaqlı adam olmalıdır. Sözü uzatmamaq üçün bir şeyi də qeyd edim ki, Konfutsi müəllimin sözlərinə görə insan zadəgan zümrəsinə aiddirsə, onun işi xeyli yüngülləşmiş olur. Sıradan, adi insan həyatı yaşayan adamların «yaxşı kişi» olmamaq şansı çox isə yüksəkdir.
İndi gəlin görək Konfutsi ilə bağlı ironiya nədədir?
Konfutsinin atası Şulyan Xe şöhrətli bir savaşçı imiş, hamı ona hörmət edir, yolunu gözləyirmiş. Ancaq o dövrlər (əslində bütün Şərq) çin cəmiyyətindəki təsəvvürlərə görə Şulyan az qala bədbəxt adam sayılırmış, belə ki, onun çoxsaylı övladlarının hamısı qız uşağı imiş. Doqquzuncu qızdan sonra Şulyan artıq hər şeyə tüpürüb, öz kənizinə evlənir. Onun kənizdən bir oğlu olur, lakin bədbəxtçilikdən bu uşaq çox xəstə və şikəst doğulur. 66 yaşlı döyüşçü yenidən evlənmək qərarına gəlir və bu dəfə 20 yaşlı bir qıza evlənir. Deyə bilərsiniz, nolsun? O olsun ki, həmin dövrun qayda-qanunlarına və mütləq mənada gözlənilməli olan rituallara görə Şulyanın öz kənizinə evlənməsi, sonra onu boşayıb cavan bir qız alması (bu nikah ikiqat barbarlıq sayılırdı, çünki əvvəla, ər-arvadın yaş fərqi 10 ili keçməməli idi, ikincisi isə, 64 yaşdan sonra evlənmək böyük ədəbsizlik hesab olunurdu) . Beləcə, Konfutsi bütün həyatını qoyduğu ritual normaların böyük pozuntusu nəticəsində bu dünyaya gəlmiş olur.
Yəni əgər dədəsi Konfutsinin sözüylə oturub-durmuş olsaydı, o zaman dünyada konfutsi adında adam olmayacaqdı. Bu taleyin ironiyası deyilsə, nədir?
Bəlkə, doğrudan da, qaydalar onları pozmaq üçün qoyulur…
Və yaxud, Konfutsi bu dünyaya gəlməsindən çox peşimanmış, odur ki, gələcəkdə belə halların baş verməməsi üçün belə bir təlim fikirləşib, ərsəyə gətirib.
Etimad BAŞKEÇİD
Yazıçı, tərcüməçi
7NEWS.az
Xəbər lenti
-
15:05İşıqlı Azərbaycan naminə 10 yaşın mübarək “Azərişıq”!
-
12:06DİN məktəbdə paylanan vərəqlərə aydınlıq gətirdi, valideynlərə çağırış etdi
-
17:50Muxtar Babayev vəzifəsindən azad olundu
-
14:23“Fransa dəyirmanına su tökən naxələflər...” - Deputat sərt danışdı
-
10:56Mingəçevir Dövlət Universiteti (MDU) və Mərkəzi Aran Regional Təhsil İdarəsinin (MARTİ) birgə təşkilatçılığı ilə “Konstitusiya və Suverenlik İli” çərçivəsində elmi konfrans keçirilib
-
10:15Hikmət Hacıyevin İran səfəri: DİPLOMATİYANIN AZƏRBAYCAN MODELİ
-
16:35Səfirimizin Rusiya XİN-ə çağırılmasına rəsmi reaksiya
-
14:41İlham Əliyev İsrail İqtisadi Forumunun həmtəsisçisini qəbul etdi (YENİLƏNİB)
-
14:03SOCAR qonşusunu ölümcül döyən Təhmas Rüstəmovla bağlı niyə susur? - AUDİT RƏİSİNİN GİZLİNLƏRİ
-
15:44Azərbaycanlı Gənclər Dünya İlkini Gerçəkləşdirdi: "Oxumaq Qazandırır" Layihəsi ilə Kitab Oxumaq Yenidən Trend Olur!
-
10:41"Yaşıl dünya naminə ECO summit" layihəsi həyata keçirilib
-
15:16Təhmas Rüstəmov qonşusunu ölümcül döydü: CƏZASI NƏ OLA BİLƏR?
-
17:53QHT-lərə Dövlət Dəstəyi Agentliyinin kollektivi Şəhidlər xiyabanını ziyarət edib
-
17:49QHT-lərə Dövlət Dəstəyi Agentliyinin kollektivi Şəhidlər xiyabanını ziyarət edib
-
14:07ABŞ Ərdoğandan kömək istəyib
-
10:58Azərbaycan və Türkiyə birgə hərbi təlim keçirəcək
-
13:11ASGA “AzeArt” adlı mobil tətbiq yaradacaq: MƏDƏNİYYƏT NAZİRLİYİNİN DƏSTƏYİ İLƏ
-
13:432025-ci il “Konstitusiya və Suverenlik İli” elan edildi
-
12:31"Cəsarətiniz varsa, çıxın efirə, Azərbaycan xalqından üzr istəyin" - Səbuhi Abbasov
-
19:25Millət vəkili Ramil Həsən ənənəvi "Həmrəylik" aksiyasına start verdi
-
15:06Prezident təyyarə qəzası ilə bağlı müşavirə keçirdi
-
10:56"İdmançılarımıza ən yüksək qiyməti Prezident İlham Əliyev verib"
-
15:57Hikmət Hacıyev Pakistan səfirini qəbul etdi
-
12:44Prezident bu şəxsləri təltif etdi (SİYAHI)
-
11:48“InvestAZ”dan dünya maliyyə bazarları ilə bağlı həftəlik analiz
-
17:22"Onların bizə batırmaq istədikləri dişləri artıq sınıb" - İlham Əliyev Fransa və Paşinyanın havadarlarına öz yerini göstərdi
-
13:02Səbuhi Abbasov: “Media savadlılığının təmin edilməsi sağlam informasiya mühitini formalaşdıracaq”
-
10:18"Azərbaycan-Slavyan ölkələri gənclərinin Lənkəran Forumu" başa çatdı – FOTOLAR
-
13:26“Ölümü öldürən adam...”
-
09:35Prezidentdən Heydər Əliyevin anım günü ilə bağlı paylaşım (FOTO)
-
09:33Heydər Əliyevin vəfatından 21 il ötür
-
09:31Mehriban Əliyeva Heydər Əliyevin anım günü ilə bağlı paylaşım etdi
-
11:11Gələcəyə baxış: təhsil və iş dünyasında yeni çağırışlar – FOTO
-
11:21Qərbin bəzi dairələrindən alınan qanunsuz pullar milli maraqlarımızın zədələnməsinə hesablanıb - Səbuhi Abbasov
-
10:59Rumıniya “ASAN xidmət” təcrübəsini öyrənir
-
15:46Özbəkistan-Azərbaycan QHT-lərinin Əməkdaşlıq Forumu sessiyalarla davam edib
-
17:20Geosiyasi bədən real Vətənə qarşı
-
15:57“Sağlam və savadlı ana, sağlam və savadlı gələcəkdir!” adlı layihə uğurla icra edilib
-
14:32“Alternativ”dən yeni layihə: “FarmHER”
-
13:14İşıqlı dünyada bütün bəlaların kökündə BİLMƏDİYİNİ BİLMƏYƏNLƏR dayanır - Etimad Başkeçid yazır
07 Fevral 2025
05 Fevral 2025
04 Fevral 2025
03 Fevral 2025
29 Yanvar 2025
27 Yanvar 2025
25 Yanvar 2025
23 Yanvar 2025
21 Yanvar 2025
18 Yanvar 2025
17 Yanvar 2025
16 Yanvar 2025
07 Yanvar 2025
28 Dekabr 2024
27 Dekabr 2024
25 Dekabr 2024
23 Dekabr 2024
20 Dekabr 2024
19 Dekabr 2024
14 Dekabr 2024
12 Dekabr 2024
10 Dekabr 2024
08 Dekabr 2024
06 Dekabr 2024
05 Dekabr 2024
04 Dekabr 2024
03 Dekabr 2024
Digər xəbərlər
-
MƏDƏNİYYƏT, GÜNDƏM
“Ədibin evi”ndən ədəbi köşə
-
MƏDƏNİYYƏT, GÜNDƏM
YARAT “Multiperspektivdə” adlı yeni qrup sərgisini elan edir
-
MƏDƏNİYYƏT, GÜNDƏM
Heyran Mustafa-Zadənin Praqada fərdi sərgisi keçirilib - FOTOLAR
-
MƏDƏNİYYƏT, GÜNDƏM
Çingiz Abdullayevdən qurultaya 203 min manat xərclənməsinə münasibət: "Bu sözü soruşmağa utanmırsınız?"
-
MƏDƏNİYYƏT, GÜNDƏM
KONFUTS ATASINA QARŞI…
-
MƏDƏNİYYƏT, GÜNDƏM
Qənirə Paşayeva Birinci Türk Dünyası Ədəbiyyat və Kitab Festivalının açılışında çıxış edib
-
MƏDƏNİYYƏT, GÜNDƏM
İnsandan vəfa ummaq əbləhlikdir... - Etimad Başkeçid YAZIR
-
MƏDƏNİYYƏT, GÜNDƏM
Qənirə Paşayevanın “Sirlər dünyasına səyahət: MİSİR” kitabının təqdimatı olub